Prawo sumeryjskie - Strona o cywilizacji Sumerów

Wysoki stopień cywilizacji Sumerów i system organizacji społeczno-polityczny wymagały ścisłego unormowania we wszystkich dziedzinach życia, a także przestrzegania ustalonych praw przez wszystkich obywateli. Pod koniec III tys. p.n.e. Sumerowie spisali swoje normy prawe i było to prawdopodobnie pierwsze takie zdarzenie na świecie.

Prawo było darem od bogów dla ludzi i stąd miało w zamyśle ich strzec. Była to stała i nigdy nie poddawana w wątpliwość zasada. Bogini Inanna wykradła Enkiemu boskie prawa ME i przeniosła je do swojego miasta – Uruku . Pod pojęciem ME rozumiano między innymi język prawa, sprawiedliwość, sądownictwo. Język sumeryjski znał ponad sto terminów związanych z prawem, stanowiącego jeden z aspektów życia wysoko rozwiniętego, ówczesnego społeczeństwa.

W społeczności państwa-miasta główny bóg zawsze był gwarantem prawa. Tak na przykład ogłaszanie poszczególnych przepisów często było przedstawiane w formie traktatu między bogiem a władcą. W tym duchu mówi się na przykład, że Ur-Namma ustanowił prawo w kraju w mocy Nanny – boga-władcy miasta Ur.

Będąc reprezentantem i zastępcą boga, król był źródłem sprawiedliwości i w tekstach często występuje określenie króla jako wprowadzającego sprawiedliwość i dlatego spotyka się w dokumentach jurydycznych sformułowanie mówiące, że jakiś władca ustanowił prawo w kraju. Władca osobiście rozstrzygał ważniejsze przypadki. W dokumentach z czasów Ibbi-Suena rozstrzygnięcie jakiejś sprawy określane było mianem "wyrok króla". Król pozostawał głównym sędzią nawet jeśli mnogość obowiązków nie pozwalała mu osobiście przewodniczyć sądom. Wtedy delegował do sprawowania władzy sędziowskiej ensich lub namiestników prowincji.

Ważnym rysem prawodawstwa sumeryjskiego była równość mężczyzny i kobiety wobec prawa, w obrębie własnych klas społecznych. Jednak zaręczyny, zawarcie małżeństwa i rozwód mogły odbywać się bez udziału kobiety. Także niewolnicy mogli składać przysięgę, świadczyć i wytaczać procesy – bardzo często przeciw swojemu panu za bezprawne zniewolenie.

Prawo państwowe powstało w czasach królów III dynastii z Ur i po raz pierwszy zostało spisane. W ten sposób powstał kodeks Ur-Nammy (Ryc. 1), ale nie oznacza to że wcześniej nie było prawa. Wręcz przeciwnie, władcy z Ur odwołali się do starosumeryjskiej tradycji prawa zwyczajowego, którym wcześniej kierowano się przy orzekaniu spraw.