Uprawa
Por należy do roślin cebulowych. Jest rośliną dwuletnią. W pierwszym roku tworzy cebulę i liście, w drugim długie pędy kwiatostanowe z baldachowatymi kwiatostanami w kolorze różowym lub białozielonkawym. Po przekwitnięciu i wytworzeniu nasion roślina zamiera. W naszych ogródkach warzywnych pory uprawiane są jako rośliny jednoroczne. Pory można uprawiać siejąc je wprost do gruntu lub z rozsady. Wśród odmian pora są odmiany wczesne, średnio wczesne, średnio późne i późne. Odmiany wczesne zwykle zbieramy latem i jesienią, mają one krótszy od odmian późnych okres wegetacji, szybciej rosną i mają delikatniejszy smak. Odmiany późne są przeznaczone zwykle na zbiór zimą i wiosną w kolejnym roku.
Por najlepiej rośnie w miejscach słonecznych, na glebach gliniasto-piaszczystych, żyznych, bogatych w próchnicę. Ma wysokie wymagania wodne, dlatego najlepiej udaje się na glebach wilgotnych. Ponieważ jest rośliną o długim okresie wegetacji, zwykle jest uprawiany jako plon główny.
Por ma silny system korzeniowy, jednak większa cześć jego korzeni jest usytuowana dosyć płytko, a tylko pojedyncze korzenie rosną głębiej.
Zmianowanie
Przy uprawie pora zmianowanie korzystnie wpływa na wysokość i jakość plonu.
- Zmianowanie ze względu na wymagania pokarmowe roślin: por ma średnie wymagania pokarmowe, więc sadzimy go po roślinach mających niskie wymagania pokarmowe.
- Zmianowanie według pokrewieństwa roślin: por należy do grupy roślin cebulowatych, więc nie sadzimy go po innych roślinach z tej rodziny.
- Zmianowanie według podziału na rośliny korzeniowe, liściowe, kwiatowe, owocowe i nasienne: w tym systemie por należy do roślin korzeniowych, uprawiamy go więc na kwaterze po roślinach liściowych.
- Zmianowanie według podziału roślin na korzeniące się głęboko i płytko: por korzeni się płytko, więc sadzimy go roślinach korzeniących się głęboko.
Uprawa współrzędna
W uprawie współrzędnej bardzo dobrym dobrym sąsiadem dla pora jest marchew. Lubi on też towarzystwo selera, pomidorów, cebuli i kapusty. Niekorzystne jest dla niego sąsiedztwo grochu, fasoli i buraków. Por dobrze reaguje również na sąsiedztwo ziół.
Siew i sadzenie
Pory możemy uprawiać siejąc nasiona wprost do gruntu lub z rozsady.
Uprawa z siewu do gruntu
Uprawa z siewu jest metodą dużo mniej wymagającą, niż ta z rozsady. Do gruntu siejemy nasiona w kwietniu, w rządki odległe od siebie o 30 cm, na głębokość 1 cm. Metoda z siewu jest odpowiednia raczej dla odmian późnych. Przy tej metodzie bardzo ważne są zabiegi pielęgnacyjne w okresie wschodów i w pierwszej fazie wzrostu roślin - należy je intensywnie podlewać oraz odchwaszczać grządki.
Uprawa z rozsady
W naszych warunkach klimatycznych lepszej jakości rośliny uzyskamy z uprawy z rozsady. Rozsadę możemy kupić lub, jeśli mamy odpowiednie warunki, wyprodukować samodzielnie, na przykład w inspekcie lub w szklarni. Nasiona na rozsadę siejemy od marca do maja, w zależności od tego, jaką odmianę wybierzemy. Jeśli chcemy zbierać pory późnym latem i jesienią, nasiona siejemy w marcu - kwietniu, jeśli pory mają być zbierane wiosną w następnym roku, siejemy w maju, a do gruntu sadzimy w lipcu. Nasiona wysiewamy do niskich skrzynek lub doniczek, które wypełniamy ziemią albo torfem. Produkcja rozsady wymaga utrzymywania temperatury na poziomie 15-20 °C. Pory można sadzić do gruntu, gdy sadzonki mają 8 tygodni, najlepiej jednak sadzić je po około 10-12 tygodniach, gdy rozsada ma 15-20 cm wysokości. Pamiętajmy, by przed wysadzeniem do gruntu rozsadę odpowiednio zahartować, czyli przygotować ją do dalszego wzrostu w gorszych niż dotychczasowe warunkach. Kilka dni przed planowanym terminem wysadzenia rozsady trzeba zmniejszyć intensywność podlewania, a w ciągu dnia skrzynki z sadzonkami wystawiać na zewnątrz.
Rozsadę pora najczęściej sadzimy na płasko. Można też, jeśli chcemy uzyskać dłuższą część wybieloną, sadzić rozsadę w głębsze rowki (bruzdy) lub w dołki około 6-8 cm głębokości. Do wykonania dołków możemy użyć trzonka małej łopatki ogrodniczej lub specjalnie przygotowanego kołka. Rowki możemy wykonać motyczką lub obsypnikiem. Korzenie sadzonki przed umieszczeniem w glebie można lekko skrócić, dzięki temu łatwiej się przyjmą. Młode pory umieszczamy w glebie, całą jasną część rośliny chowając pod poziomem gruntu. Ziemię wokół sadzonek należy dobrze ugnieść i dokładnie podlać każdą roślinę z osobna.
Odległość między roślinami w rządku bez względu na metodę uprawy powinna wynosić około 10 cm dla odmian wczesnych, a dla późnych około 15 cm w przypadku zbioru jesiennego i 20 cm, jeśli zbieramy pory wiosną przyszłego roku. Aby uzyskać równe rządki, możemy użyć specjalnych znaczników, dostępnych w centrach ogrodniczych lub rozciągnąć sznurek i wzdłuż niego siać lub sadzić rozsadę.
Nawożenie porów
Por należy do roślin o średnich wymaganiach pokarmowych. Ma duże zapotrzebowanie na azot, średnie w stosunku do fosforu i potasu.
pH gleby
Dla pora najodpowiedniejsze jest pH w przedziale 5,8 - 6,5. Należy zbadać je przed siewem za pomocą kwasomierza i w razie konieczności zastosować zabieg odkwaszania lub zakwaszania gleby.
Pielęgnacja porów
Okrywanie agrowłókniną
Do kiełkowania nasion pora wystarczy już temperatura już 3-4°C, ale żeby roślina weszła w fazę wzrostu, konieczna jest temperatura wyższa, około 15-20°C. Jeśli więc siejemy pory do gruntu, aby przyspieszyć wzrost roślin, można okryć grządki agrotkaniną, co przyspieszy wzrost roślin.
Odchwaszczanie
Jest bardzo ważnym zabiegiem przy uprawie pora, zwłaszcza przy metodzie uprawy z siewu. Należy ręcznie usuwać chwasty z rządków, a w międzyrzędziach odchwaszczać za pomocą motyczki lub pazurków.
Przerywanie
Zabieg bardzo istotny przy metodzie uprawy z siewu. Pory przerywamy aż do uzyskania między roślinami w rządkach odległości 10-20 cm (w zależności od odmiany). Pierwszą przerywkę wykonujemy, gdy roślina ma wysokość około 10 cm i wykształcone 1-2 liście właściwe. Nawet bardzo młode pory są dobre do spożycia, więc w trakcie kolejnych przerywek możemy przeznaczać je do bieżącego spożycia.
Spulchnianie gleby
Por nie lubi zaskorupiałej, zasklepionej gleby, dlatego spulchnianie jest ważnym zabiegiem w jego uprawie. Glebę w międzyrzędziach najlepiej spulchniać kultywatorem, na głębokość około 3 cm.
Podlewanie
Por lubi gleby wilgotne i jest wrażliwy na niedobór wody, szczególnie na etapie kiełkowania i wschodów oraz w okresie wzrostu, należy więc regularnie nawadniać grządki i monitorować wilgotność gleby, najlepiej za pomocą wilgotnościomierza. Wilgotność nie powinna spadać poniżej poziomu 60%, a w czasie ciepłego lata poniżej 70-80%. Jeśli rośliny mają zimować w gruncie, od września nie powinny być już podlewane, bo zmniejsza to ich wytrzymałość na mróz.
