chrzanem chyba najlepiej smakują nam swojskie wędliny, ale nie sposób
nie skojarzyć go także z przyprawą do kiszenia ogórków. Niepozorny, a
jednak w kuchni polskiej zajmuje bardzo ważne miejsce. Jego
charakterystyczny, ostry smak i aromat powodują, że chętnie po niego
sięgamy jako po dodatek do dań. Jest to szczególnie ważne w przypadku
tych ciężkostrawnych potraw, gdyż chrzan skutecznie wspomaga proces
trawienia. W poniższym artykule zostały zawarte najważniejsze wiadomości
związane z prawidłową uprawą chrzanu.
Wymagania glebowe i klimatyczne
Istnieje tylko jedna polska odmiana chrzanu wpisana do rejestru –
Alpo, więc chyba każdy się z nią spotkał. Posiada prosty korzeń i biały,
włóknisty miąższ. Nie należy do roślin wymagających, więc może być z
powodzeniem uprawiamy na terenie całego kraju. Produkcja towarowa wymaga
już nieco lepszych warunków, zwłaszcza w obliczu faktu, że jakość
polskiego chrzanu nie jest najwyższa, więc w przemyśle przetwórczym
wykorzystuje się raczej chrzan importowany.
Chrzan jest rośliną wieloletnią, więc jego korzenie doskonale znoszą
porę zimową. Ponadto, jako że nie jest szczególnie ciepłolubny, jest
odporny na przymrozki oraz dobrze rośnie na stanowiskach nawet częściowo
zacienionych. Chrzan co prawda nie ma dużych wymagań co do
nasłonecznienia, ale już źle znosi niedobór wody, który może prowadzić
do obniżenia plonów. O podlewaniu trzeba także pamiętać szczególnie po
posadzeniu, gdyż zbyt mała wilgotność w tym okresie może spowodować
nieprzyjęcie się sadzonek.
Wymagania glebowe chrzanu są już nieco większe niż klimatyczne.
Najlepiej rośnie na glebach głębokich, co jest związane z tym, że
również głęboko sięga jego system korzeniowy. Ponadto gleba pod uprawę
powinna być zasobna w składniki pokarmowe i dostatecznie nawodniona.
Dobrze sprawdzą się tutaj mady i lekkie gleby lessowe oraz ziemie
piaszczysto-gliniaste.
Pod uprawę nie nadają się zarówno gleby zbyt lekkie, jak i ciężkie. W
przypadku tych pierwszych, chrzan traci na swoich walorach smakowych,
zaś w drugim występuje spowolnienie wzrostu i drewnienie. Do innych
niekorzystnych zjawisk związanych ze złym wyborem stanowiska należy
pękanie oraz zniekształcanie korzenia.
Przygotowanie stanowiska
Jako przedplon sprawdzą się zboża i praktycznie wszystkie rośliny
warzywne, z wyjątkiem kapustnych. Zmiana stanowiska przy uprawie chrzanu
powinna się odbywać co najmniej co cztery lata, a najlepszych plonów
możemy się spodziewać w pierwszym roku.
Przygotowanie uprawy sprowadza się przede wszystkim do odpowiedniego
nawożenia, które zaczynamy jesienią w roku poprzedzającym sadzenie. Jako
że chrzan wymaga głębokiej orki, także dawka obornika musi być
odpowiednio duża i wynosić od 30 do 40 ton na hektar.
Wiosną, przed sadzeniem, wysiewa się nawozy mineralne, których dawki na 1ha powinny wynosić:
- dla fosforu – ok. 100kg
- dla potasu – od 150 do 200kg
- dla azotu (pierwsza dawka: siarczan amonu, druga: saletra amonowa) – od 100 do 150kg
Niektóre źródła podają, że nawozy mineralne powinno się wysiewać
wiosną, tak samo jak obornik, gdyż wówczas są one lepiej absorbowane.
Nie zmienia to faktu, że wysiew wiosenny także jest efektywny, więc
możemy się w tej kwestii kierować wygodą. To, o czym należy pamiętać, to
aby dawkę azotu podzielić na dwie części, z których pierwszą należy
zastosować przed sadzeniem , zaś drugą – na przełomie czerwca i lipca,
gdy rośliny osiągną wysokość ok. 20cm.
Sadzenie i metody uprawy
Chrzan sadzimy w marcu lub kwietniu, a ponieważ rozmnaża się
wyłącznie z sadzonek korzeniowych, musimy takowe zakupić. Sadzonki to
nic innego, jak korzenie boczne długości ok. 30cm i o średnicy ok. 1cm. W
czasie pomiędzy ich produkcją a sadzeniem, najpewniej na korzeniu
pojawią się boczne odrosty, dlatego też, przed sadzeniem, usuwamy je
przy pomocy szorstkiej tkaniny. Pąki i zaczątki korzeni zostawiamy
jedynie na długości kilku centymetrów po obu ich końcach. To z nich
wykształci się z jednej strony system korzeniowy, a z drugiej liście.
Chrzan uprawia się na dwa sposoby –
na płask lub
na redlinach.
W pierwszym przypadku, na polu wyznaczamy rzędy w odległości co około
60cm, a następnie znacznikiem wytyczamy miejsce sadzenia. Sadzonki
umieszczamy w glebie w odległości co 5cm, dbając, by ich dolna część
znalazła się na głębokości kilkunastu centymetrów, a góra – odpowiednio
kilka centymetrów pod powierzchnią gruntu. Tak posadzony chrzan
przysypujemy ziemią i ugniatamy.
W przypadku uprawy na redlinach, rzędy wyznaczamy w odległości 70cm
od siebie i wykonujemy redliny, na których, po lekkim spłaszczeniu
grzbietów, następnie szadzimy sadzonki, zachowując 40-centymetrowe
odstępy między nimi. Dbamy przy tym, by ich nachylenie było lekko
skośne. Liczba sadzonek, jakich potrzebujemy, w zależności od metody
uprawy i rozstawy, wynosi od 42 do 67 tys. W obu przypadkach metod
sadzenia bezwzględnie musimy pamiętać o obfitym podlaniu stanowiska.
Do sadzenia chrzanu w przydomowym ogródku, najlepiej zaopatrzyć się w
sadzonki w pojemnikach. Aby łatwiej wydobyć z nich rośliny, możemy
doniczki zanurzyć w wodzie. W ziemi wykopujemy dołek takiej wielkości i
głębokości, by część nadziemna sadzonki rzeczywiście znalazła się nad
poziomem gruntu. W razie problemów, korygujemy głębokość poprzez
dosypanie ziemi lub pogłębienie dołka. Następnie przysypujemy je ziemią
wymieszaną z kompostem i miejscowo podlewamy przy użyciu konewki. Jeśli
zamierzamy posadzić więcej niż jedną sadzonkę, odległości między nimi
powinny wynosić około. 40cm.
Pielęgnacja
Do podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych należy oczywiście
odchwaszczanie – czy to mechaniczne, czy też chemiczne. Pierwsze łączy
się dodatkowo ze spulchnianiem gleby w przestrzeniach między rzędami i
powinno być wykonane trzykrotnie w mniej więcej równych odstępach czasu,
w zależności od potrzeby. Odchwaszczanie herbicydami powinno się
natomiast przeprowadzić dwukrotnie – w ciągu pierwszych dwóch tygodni od
posadzenia oraz w momencie silnego rozrostu liści w międzyrzędziach.
Zalecane preparaty to Azotop 50 WP, Simazin 80 WP lub Stomp 330 EC.
Z każdej sadzonki często wyrastają dwie lub więcej rozety liściowe, w
związku z czym konieczne jest usunięcie ich nadmiaru. Pozostawienie ich
doprowadziłoby do deformacji korzeni, dlatego wybieramy jedną główną, a
pozostałe wycinamy lub urywamy. Trzeba to zrobić jeszcze w młodej
fazie, która najczęściej przypada na pierwszą dekadę lipca. Podobnie
latem chrzan może zacząć wydawać pędy kwiatostanowe, których również
musimy się pozbyć. Ich pozostawienie znacznie osłabiłoby roślinę.
Jeszcze jedną ważną rzeczą, o której musimy pamiętać, to podlewanie w
okresie długo utrzymującej się pory suchej, gdyż chrzan jest wrażliwy
na brak wody.
Zbiór
Pod koniec października i na początku listopada chrzan jest gotowy do
zbioru. W przypadku uprawy towarowej przeprowadza się go w sposób
mechaniczny, przy użyciu jednoskibowego pługa , który jednostronnie w
rzędzie odoruje ziemię, co umożliwia ich łatwiejsze oczyszczenie i
sortowanie na dwa wybory. Do pierwszego kwalifikują się korzenie powyżej
25cm długości i 2-2,5cm średnicy, zaś do drugiego – korzenie mniejsze
od podanych wymiarów, ale dłuższe niż 15cm i grubsze niż 1,5cm.
Przy zbirze ręcznym warto wspomóc się widłami o szerokim rozstanie
zębów, które wbijamy pionowo w ziemię, kilkunastu centymetrów od roślin i
podważamy, ułatwiając sobie w ten sposób późniejsze wyrwanie.
https://www.rynek-rolny.pl/artykul/uprawa-chrzanu-wszystko-co-powinienes-wiedziec.html?page=2
Czy może skończy się tak 
